در نشست صیانت از اخلاق در فضای مجازی مطرح شد
نسل امروز رها و تربیت نشده است، فضای مجازی با زور، اخلاقی نمی گردد
بلك بلاگ: حاضران در نشست صیانت از اخلاق در فضای مجازی پرهیز از نگاه آمرانه، پذیرش مسائل اجتماعی و توسعه سواد رسانه ای را زمینه های اصلی برای توسعه اخلاق در فضای مجازی دانستند.
به گزارش بلك بلاگ به نقل از مهر، شانزدهمین جلسه نقد و اندیشه با سوژه «صیانت از اخلاق در فضای مجازی با تمركز بر گفتمان اخلاق محور در فضای مجازی» با حضور هادی خانیكی، پژوهشگر و استاد علوم ارتباطات، حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا زائری استاد حوزه و دانشگاه و فعال فضای مجازی و سیدبشیر حسینی استاد دانشگاه و رئیس باشگاه سواد رسانه ای قبل از ظهر امروز ۲۵ اردیبهشت ۹۸ در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجرا شد. حجت الاسلام والمسلمین زائری در این جلسه با اشاره به اینكه فضای مجازی تابعی از فضای حقیقی است، اظهار داشت: اگر می خواهیم فضای مجازی را اصلاح نماییم، ناچاریم در ابتدا فضای حقیقی را اصلاح نمائیم. معتقدم كه همه جای دنیا با مشكلات اجتماعی مواجهند اما بیشتر آنها بجای حرف زدن درباره آن مسئله اجتماعی، تفكر می كنند و راهكارهای دقیق و جدید می یابند. وی با اشاره به سخنان شهید بهشتی تصریح كرد: یكی از محورهای جدی سخنان وی، پرهیز از زیاد سخن گفتن بود. رهبران انقلاب اسلامی از نهادی برخاسته بودند كه شیوه اغلب آنها سخنرانی بود. این شیوه در كنار همه محاسنی كه دارد، یك آفت مهم دارد و آن این است كه ما را از تفكر و یافتن چاره مسائل اجتماعی باز می دارد.زائری: مشكلات فضای مجازی مان، سرریز همان مسائل فضای واقعی استاین پژوهشگر حوزه مجازی تاكید كرد: رؤسای قوای ما و مسئولان كشور بجای آنكه دستور اجرایی بدهند، سخنرانی می كنند و كسی به آنها نمی گوید كه اساساً جایگاه شما برای اجرایی شدن همان سخنانی است كه بیان می كنید. مطالبه گری، كارِ روزنامه نگاران، رسانه و منبری هاست و نه مسئولان. وی اشاره كرد: اگر ایراداتی در فضای مجازی مشاهده می نماییم، به سبب سرریز همان مسائل فضای بیرونی است. ما این مسائل را در فضای بیرونی نادیده می گیریم. باید آموزش را از دوره پیش دبستانی آغاز نماییم. در گذشته خانواده مسئول پرورش افراد بود اما حالا رسانه ها چنین جایگاهی یافته اند. متأسفانه برنامه های تبلیغاتی تلویزیون ما به شدت بی اخلاقی را رواج می دهند. این تبلیغات در بهترین زمان جذب مخاطب در تلویزیون به نمایش در می آید و آن گاه مدیران رسانه ای از یك روحانی یا یك مدرس اخلاق می خواهند تا در بدترین زمان جذب مخاطب، اخلاق را به مخاطبان آموزش دهند. زائری افزود: متأسفانه در مهدكودك ها بجای آموزش اخلاق به كودكان، برای آنها فقط سی دی های كارتون می گذارند و از خانواده ها هم می خواهند تا این سی دی ها را در اختیار مهدكودك ها قرار دهند. در شرایط فعلی اگر بخواهیم بهترین كتاب های دینی و اخلاقی رده سنی كودكان را نام ببریم، ناچاریم به همان آثار مرحوم مهدی آذری یزدی اشاره نماییم و متأسفانه فاصله بین تلاش، اقدام و نیاز در كشور ما زیاد است. وی در بیان مسئله دیگر در مواجهه با فضای مجازی به آموزش سواد رسانه ای پرداخت و اظهار داشت: این فهم كه ما نیازمند آموزش سواد رسانه ای به جامعه هستیم، در اواسط دهه هفتاد به وجود آمد. در آن سال ها هنوز در فضای رسانه های مكتوب بودیم و هنوز فضای وب چنین جایگاهی نیافته بود. در چنین فضایی كه یك نوجوان ۱۲ یا ۱۳ ساله می تواند از فضای وب به خوبی استفاده نماید و اگر مستعد باشد حتی می تواند به درآمد هم برسد، باید مهارت گفتگو را به آنها تعلیم دهیم. من از محدودسازی فضای مجازی سخن نمی گویم چون این امر شدنی نیست و ما چاره ای جز ورود به این فضا نداریم، پس معتقدم باید آموزش در این خصوص در سنین كودكی صورت گیرد. وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: معتقدم ما خلاء جدی در امر تربیت داریم. نسل امروز، نسلی رها و یله است كه آموزش و تربیت ندیده و ما با عنایت به سرعت تحولات اجتماعی، نقشه ای برای تربیت آنها نداریم. فرزندان ما تعاملاتی با فضای مجازی دارند كه پدران و مادران آنها هیچ گاه این تعامل را نداشته اند. زائری افزود: ما نمی توانیم مسائل اجتماعی را جدا از یكدیگر تحلیل نماییم و به یقین اگر حاكمیت خطایی كرده است، اثرش بطور قطع بر مردم مشخص می شود. زندگی دینداری یعنی همه مسائل ما باید در این منظومه باشد. وقتی اجازه نمی دهیم افراد آن طور كه می خواهند خودرا بروز و ظهور دهند، آنها این رفتارهایشان را در فضای مجازی به نمایش می گذارند. باید تلاش نماییم این باور دینی كه انسان همواره خودش را در محضر خدا ببیند محقق شود. او همینطور به مسائل پیش رو در تحقق آموزش سواد رسانه ای اشاره نمود و اظهار داشت: باید در مواجهه با واقعیت، آنرا بپذیریم، مثلاً وزیر آموزش و پرورش در مواجهه با كلیپی كه از مدارس در فضای مجازی انتشار یافت، نباید فرافكنی كند. اگر این مسائل را بپذیریم، می توانیم راهكارهای آنرا نیز بیابیم. ساده انگاری و برخورد سلبی با مسائل اجتماعی جلوی راهكارهای جدید را می گیرد.حسینی: اخلاق در فضای حقیقی و مجازی، یكی است، اما…سیدبشیر حسینی نیز در این برنامه با تاكید بر لزوم اجرایی شدن گفتمان اخلاق در فضای مجازی اظهار داشت: مردم ما دو تا «من» دارند، «من» فضای مجازی آنها با فضای عادی متفاوت می باشد. اولین خاصیت «من» فضای مجازی، نامحدودی و بی قاعدگی است. فضای فیزیكی محدودیت هایی دارد كه ما در فضای مجازی قائل به آن محدودیت ها نیستیم، بدین سبب اقتضای اخلاقی متفاوتی نیاز دارد. خاصیت های فضای مجازی همچون عدم محدودیت و بی قیدی می تواند ما را به سمت بی اخلاقی پیش ببرد. محدودیت های فضای فیزیكی فشارهایی را به فرد تحمیل می كند كه وقتی وی در مواجهه با فضای مجازی قرار می گیرد می تواند بدون آن محدودیت ها احساس واقعی خودرا بروز دهد. وی ادامه داد: از طرفی به طرز بسیار عجیبی فضای مجازی كاربر را «با منِ برابر» مواجه می كند، در صورتیكه در فضای حقیقی به شدت سلسله مراتب رعایت شده است. هر كاربری با هر شرایط سنی و اجتماعی امكان حضور در چنین فضایی را می یابد بدون اینكه محدودیتی احساس كند. فكر می كنم در واقع اخلاق فضای مجازی و فضای حقیقی یكی است اما در آنجا احساس بی قیدی بیشتری به كاربر دست می دهد. حسینی در بخش دیگری از سخنانش به مسئله سواد رسانه ای پرداخت و تاكید كرد: نهضت سواد رسانه ای باید محقق شود. معتقدم همان گونه كه امام راحل در دهه شصت نهضت سوادآموزی را بعنوان چاره بیان كرد و دستور آنرا نمایش داد و این امر در همه سطوح اجتماعی شكل گرفت و ترویج شد، نهضت سواد رسانه ای نیز باید محقق شود. وی تصریح كرد: ما هنوز باور نكرده ایم كه با چه بحرانی مواجهیم. مسائل اجتماعی ما، مسائل جدیدی نیست اما ابزار جدیدی در اختیار كاربران است و این ابزار آنقدر جدید است كه فقط با یك نهضت سواد رسانه ای می توان جلوی لطمه های آنرا گرفت. این استاد دانشگاه از رسانه ها بعنوان بزرگترین مانع رشد سواد رسانه ای یاد كرد و اظهار داشت: رسانه ها بیم آنرا دارند كه اگر سواد رسانه ای به وجود آید، دیگر رسانه آنها دیده نشود. وی در بخش دیگری از سخنانش به آموزش سواد رسانه ای از پایه دهم آموزش و پرورش اشاره نمود و اظهار داشت: من هم می دانم كه آموزش سواد رسانه ای در این مقطع به دانش آموزان خیلی دیر است اما برخورد آموزش و پرورش با سوژه سواد رسانه ای بسیار نمایشی است. آنها به من اعلام نمودند كه ما فقط در این مقطع می توانیم امكان نگارش كتاب تازه داشته باشیم!حسینی تاكید كرد: اگر بخواهیم نهضت سواد رسانه ای را جدی بگیریم، می توانیم برای نجات خودمان، خانواده هایمان و انقلابمان كاری انجام دهیم. مسئله سواد رسانه ای، مسئله ای جهانی است اما ما هنوز آنرا جدی نگرفته ایم. وی در بیان مسئله دیگر در حوزه اخلاقمندی رسانه ای توضیح داد: مسئله این است كه نسلی كه ارتباط چندانی با فضای مجازی ندارند، می خواهند برای نسلی كه تمام سرمایه اش فضای مجازی است، تصمیم بگیرد. بدین سبب چاره هایی كه نمایش می دهیم، به ضد خودش بدل می شود. متأسفانه مدیران سن و سال دار ما كمتر متأثر از فضای مجازی می باشند و اگر ما چرخش نسلی را در نظر نگیریم، حتما سواد رسانه ای هم به نتیجه خود نخواهد رسید.خانیكی: با تكنولوژی فیلترینگ، از گفتمان سازی اخلاقی بی نیاز نمی شویم!دكتر هادی خانیكی استاد ارتباطات نیز در این جلسه با اشاره به اینكه انتظار اخلاق مند بودن در فضای مجازی، انتظار درستی است، اظهار داشت: اهمیت اخلاق مند بودن در فضای مجازی به سبب وجود فصل مشترك بین این فضا با فضای حقیقی است. اگر اخلاقی بودن در فضای حقیقی با اعمال زور و ترس امكان پذیر نیست، در فضای مجازی نیز نمی توان به همین منوال عمل كرد بدین سبب راهكار بستن یا فیلترینگ فضای مجازی به هیچ وجه نمی تواند موفقیت آمیز باشد. این پژوهشگر حوزه ارتباطات در بخش دیگری از سخنانش به تمهیدات اخلاقی پرداخت كه باید در فضای فراجغرافیایی (فضای مجازی) رعایت شود و اظهار داشت: اولین مسئله این است كه فضای مجازی به سبب الگوریتم هایی كه دارد، كنشگر را به فضای رمانتیك و هیجانی دعوت می كند؛ دنیایی كه شاید در آن امكان تحقق اهداف و آرزوها وجود نداشته باشد اما آنرا امكانپذیر نمایش می دهد بدین سبب اخلاقی بودن در این فضا متفاوت می باشد. بطور مثال همه ما می دانیم كه غیبت كردن چیست اما در بُعد رسانه ای به آن هیچ توجهی نداریم. خانیكی افزود: از طرف دیگر، با عنایت به فراوانی دسترسی ما، فكر می نماییم تسلط فناورانه می تواند جای حرف زدن را بگیرد درحالی كه چنین نیست. مسئله دیگر لزوم گفتمان سازی اخلاقی است. این گفتمان سازی نمی تواند به صورت امری صورت گیرد. از كنترل كردن و فیلترینگ تا بالا بردن سهم حضور خود و استفاده از ظرفیت های رباتیك، همگی با تاكید بر تكنولوژی انجام می شود اما نمی توان از عامل انسانی در امر اخلاقی شدن فضای مجازی غفلت كرد. درواقع این شبكه ها نیستند كه ما را به آدم های دیگری تبدیل می كنند، بلكه آدم های فعال در آن شبكه هستند كه این پروسه را رقم می زنند. نباید گمان نماییم كه تكنولوژی می تواند جای گفتمان سازی اخلاقی را برای ما پر كند. وی ادامه داد: ما خشم موجود و ناامیدی و نارضایتی از جامعه واقعی را به شبكه های مجازی منتقل می نماییم. هر چند ابراز خشم در فضای آنلاین، سریع تر اتفاق می افتد اما مشخص نیست كه نتیجه این كنش چه خواهد بود. مسئله دیگر، نفرت پراكنی در فضای مجازی است. ما با انواع و اقسام نفرت پراكنی در این فضا مواجهیم. در اینجاست كه لزوم ایجاد گفتمان اخلاقی یا كنش اخلاقی به وجود می آید. معتقدم در عین حال كه فضای مجازی می تواند ما را به یكدیگر نزدیك كند، به صورتی می تواند ما را از حق، دور و دورتر كند. خانیكی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: نباید از فرصت هایی كه در فضای مجازی به وجود آمده است، عبور نماییم. كشور ما در آستانه تغییراتی در سطوح مختلف اجتماعی است. ما بعضی از رسانه ها را دیر پذیرفتیم و از ظرفیت آن استفاده نكردیم اما این دیرفهمی درباره فضای مجازی می تواند برای جامعه ما تبعات بسیار سنگین تری داشته باشد. الان حكومت، شهروندان و نهادهای اجرایی اصلاً نمی دانند باید با فضای مجازی چگونه برخورد كنند. راهكارهایی مثل ممنوعیت، هیچ گاه راهگشا نخواهد بود و كشف چگونگی ایجاد فضای گفتگو در فضای مجازی ضروری می باشد. این استاد دانشگاه تصریح كرد: در شرایطی قرار داریم كه عمدتاً پیام های مثبت به سبب پایین بودن سرمایه اجتماعی منتشر نمی گردد و اثرگذاری خودرا ندارد اما در مقابل پیام های منفی به سرعت انتشار می یابند و تأثیرگذارند. در چنین شرایطی حتی سواد رسانه ای هم نیازمند توانایی شنیده شدن است و بدون این توانمندی، هیچ گاه موفق نخواهد شد. ما به زور نمی توانیم افراد را در فضای مجازی وادار به اخلاق مندی نماییم.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب