امروزِ ادبیات كودك و نوجوان، ۱۳
نویسنده ای که به نان شبش محتاج باشد چه طور می تواند شاهکار بنویسد؟
بلک بلاگ: بلک بلاگ: حسن احمدی می گوید شرایط اقتصادی هم می تواند یکی از دلایلی باشد که نویسندگان انگیزه تولید کارهای ماندگار نداشته باشند. نویسنده ای که به نان شبش محتاج باشد چه طور می تواند یک شاهکار بنویسد؟
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: ادبیات جنگ بعنوان ژانری شناخته شده در جهان از پرطرفدارترین انواع ادبی است که خیلی از شاهکارهای جهان مانند «جنگ و صلح» تولستوی، «درانتهای شب» فردیناند، سیلن و غیره نمونه های آن محسوب می شوند. اما ادبیات جنگ برای کودکان و نوجوانان به دلیل ممنوعیت ورود کودکان و نوجوانان به جنگ در کنوانسیون های حقوق بشر و عدم توانایی درک صحیح جنگ توسط کودکان و آفات مخرب خشونت، کشتار، ویرانی و غیره در روحیه کودکان و نوجوانان توسط کارشناسان و نویسندگان کودک و نوجوان محل تردید و بحث بوده است. با این وجود، ادبیات کودک و نوجوان جهان شاهد آثار ارزشمندی مانند «کودک، سرباز و دریا» در رابطه با جنگ بوده است.
در کشور ما نیز، بعد از آغاز جنگ و دوران دفاع مقدس آثار خیلی از سوی نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان با مبحث جنگ انتشار یافته، اما همواره بحث بر لزوم وچگونگی پرداختن به مسأله جنگ برای کودکان در بین کارشناسان وجود داشته است.
پیش از این هم در پرونده ای با عنوان «امروزِ ادبیات کودک و نوجوان» به بررسی مسائل و چالش های این حوزه با نویسندگان و ناشران مختلف پرداخته ایم.
اما در سیزدهمین شماره از این پرونده به سراغ حسن احمدی نویسنده ادبیات کودک و نوجوان رفتیم و در رابطه با لزوم و چگونگی پرداختن به مساله جنگ برای کودکان به گفتگو پرداخته ایم.
مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
* آقای احمدی با عنایت به شرایط کنونی و پررنگ شدن مفاهیمی مانند مقاومت، ایثار و شهادت بعنوان نویسنده ادبیات کودک و نوجوان با بیان این مطالب در کتاب های کودک موافق هستید؟
پاسخ به این سؤال آن هم در شرایط کنونی آسان نیست. حقیقت اینست که بچه های ما نیاز به آگاهی دارند و باید در جریان همه مسائل قرار گیرند، کما این که شما می بینید هم اکنون بچه ها خیلی زودتر از بزرگترها و بهتر از آنها متوجه قضایا می شوند. متأسفانه با توجه به شرایط و فضای مجازی بچه ها فورا پس از شنیدن خبری عکس العمل نشان می دهند و حتی تا مدت ها افسردگی می گیرند. ازاین رو در مقوله ای مانند جنگ ما نویسندگان ناگزیریم روشی پیدا نماییم تا این مسائل را در داستان های مان توضیح دهیم و به شکلی آنها را منعکس نماییم.
به خاطر دارم پس از پایان هشت سال دفاع مقدس نویسندگان وارد میدان شدند و آغاز به نوشتن داستان کردند و همین مساله سبب شده که اطلاعات خوبی در رابطه با جنگ به خواننده منتقل شود. ازاین رو ما باید به دنبال راه هایی باشیم که نوشته هایمان منعکس شود و فرم و تکنیک لازم برای انتقال این نوشته را باید پیدا نماییم.
به نظر من در حوزه ادبیات کودک و نوجوان ما هم به خودمان هم به نسل آینده ظلم کردیم چونکه باید به سوالات کودک و نوجوان در زمینه های مباحثی مانند ایثار، شهادت، مقاومت و غیره پاسخ داده شود و از سویی نویسنده ما هم نباید درگیر روزمرگی باشد و از نوشتن دور شود. البته مشکلات سر راه نگارش کتاب سبب شده که نویسندگان ما انگیزه کار کردن را از دست بدهند. شما تصور کنید نویسنده ای کتابی را به نگارش درمی آورد اما تیراژ کتاب خیلی کم است و یا کتاب در انبار ناشر باقی می ماند؛ در چنین شرایطی طبیعی است که نویسنده ما جایگاه اصلی خودش را پیدا نمی کند و این مساله سبب بروز لطمات روحی و روانی می شود.
ممیزی یا خط قرمز هم یکی از موانعی است که سر راه نویسندگان است و علیرغم این که خیلی از نویسندگان ما کار کردن برای بچه ها را دوست دارند اما این مشکلات سبب دلسردی می شود.
* به نظر شما چرا در زمینه ادبیات پایداری و مقاومت کارهای ماندگاری برای کودک و نوجوان نداشتیم؟
نویسنده های ما در این حوزه ها کار کردند اما جای سوال دارد که چرا تاکنون رمان هایی با این مضمون برای بچه ها عرضه نشده است. یکی از علل نبود کارهای ماندگار همان بحث دلسردی است که پیشتر به آن اشاره کردم، اما یکی دیگر از علل نبود ارتباط نویسنده با مخاطب امروزی است. زمانیکه نویسنده نمی داند مخاطب چه چیزی می خواهد چه طور می تواند آنرا در رمانش منعکس کند و به دست مخاطب برساند. البته گاهی هم نویسندگان برای دل خودشان کار می کنند که این مطلب به جایگاه مناسب خود نمی رسند و همین مساله سبب می شود که یک رمان ماندگار نداشته باشیم، در حالیکه در این سال ها کتاب هایی را داشتیم که در خیلی از محافل ادبی حرف و سخن از آنها بسیار بوده و یا حتی شامل جوایز مختلف شدند.
در این سال ها ما شاهد کتاب هایی هستیم که در مدت کوتاهی چندین و چند بار تجدید چاپ شده اند، این جای شادمانی است که کتابی در مدت کوتاهی چندین بار تجدید چاپ شود اما باید دید چند مورد این چاپ ها حقیقی هستند و چند مورد از این کتاب ها در محافل مختلف هدیه داده شدند و یا در کنار سایر کتاب های دیگر در قفسه کتابخانه ها قرار گرفته اند؛ این توضیحات را در مقال کارهای نویسندگانی قرار دهید که کتاب شأن تنها یک مرتبه چاپ شده است و پس از آن به مسائلی مانند گرانی کاغذ و ممیزی خورده است.
شرایط اقتصادی هم می تواند یکی از دلایلی باشد که نویسندگان ما انگیزه ای برای تولید کارهای ماندگار نداشته باشند برای نمونه نویسنده ای که به اصطلاح به نان شبش محتاج باشد چه طور می تواند یک شاهکار ادبی مانند «جنگ و صلح» بنویسد؟ به خاطر دارم زمانی در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان صد و خورده ای عنوان نوجوان منتشر می شد، این رمان ها در خیلی از محافل معرفی می شدند، نویسندگان در محافل مختلف این آثار را به نقد و بررسی می گذاشتند اما پس از مدت زمانی این کار ادامه پیدا نکرد؛ طبیعتاً اگر این کار ادامه داشت ما هم صد در صد به کتاب های خوب در حوزه کودک و نوجوان دست پیدا می کردیم.
* کمی هم از سختی نگارش مقوله جنگ برای کودکان بگویید! نویسنده کودک و نوجوان چه طور تلخی های این مقوله را بیان کند؟
اگر فردی توانایی نوشتن داشته باشد صد در صد به جهت اینکه محتوای داستانی به دور از ترس و وحشت به دست مخاطب برسد چاره هایی پیدا می کند. این مساله به قلم و زاویه دید نویسنده مربوط است؛ گاهی نویسنده می تواند یک واقعه بسیار تلخ را بشکلی بیان کند که در عین انتقال حس سخت آن واقعه باعث رنجش خاطر کودک و نوجوان نشود.
اما مقوله دیگری که در بحث ادبیات مقاومت و اصطلاح جنگ با آن روبه رو هستیم شعاردادن در کار است که متأسفانه ما به آن مبتلا شدیم و به کتاب های کودک و نوجوان هم ورود کرده است. طبیعی است که در مواردی در دنیای جنگ نویسنده مجبور باشد در کار به شعار دادن روی آورد اما من به شخصه موافق شعار نیستم. معتقدم که باید اجازه دهیم قصه راه خودش را برود تا شخصیت ها هر کدام خودشان در دل قصه جایگاه پیدا کنند. طبیعتاً وقتی قلم نویسنده قلم مناسب داشته و توانمند باشد صد در صد به سراغ نوشته های شعاری نمی رود. درصورتیکه می بینیم مخاطب امروزی هم به دنبال خواندن کارهای شعاری نیست و بیشتر به سراغ نوشته هایی می رود که حس و حال خوبی را منتقل کرده و به دور از شعار باشند چونکه اینچنین نوشته هایی ماندگارترند.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب