امروز ادبیات كودك و نوجوان، ۸
بزرگترین چالش ادبیات کودک ونوجوان پایین آمدن تیراژ کتاب است
به گزارش بلک بلاگ، جعفر توزنده جانی نویسنده کودک و نوجوان می گوید بزرگترین چالش این حوزه پایین آمدن تیراژ کتاب است و با عنایت به قیمت تمام شده کتاب و عدم توان خرید خانواده ها شرایط دشوار است.
خبرگزاری مهر؛ گروه فرهنگ و ادب _ فاطمه میرزاجعفری: ادبیات کودک و نوجوان هنگامی پدید آمد که بزرگسالان متوجه شدند کودکان و نوجوانان به جهت گنجایش های شناختی و خصوصیت های رشدی خود آمادگی پذیرش متن های بزرگسال را ندارند و به متن هایی نیاز دارند که پاسخگوی دوره رشد و نیازهای آنها باشد.
برای بررسی وضعیت موجود ادبیات کودک و نوجوان، پرونده ای را در خبرگزاری مهر باز کردیم که قسمت اولش یک میزگرد با حضور محمد مهدی سید ناصری مدیرعامل انتشارات ذکر، زهرا یعقوبی عضو هیأت مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان و طاهره شاه محمدی نویسنده کتاب کودکان بود. قسمت دوم و سوم پرونده هم به گفتگو با جمال الدین اکرمی، نویسنده، مترجم و تصویرگر ایرانی کتاب های کودک و نوجوان اختصاص داشت.
در چهارمین و پنجمین قسمت از این پرونده هم حمیدرضا سیدناصری نایب رییس هیأت مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان و مدیر انتشارات ذکر میهمان خبرگزاری مهر بود. در این گفتگو در رابطه با مسائلی همچون ممیزی های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قیمت کاغذ، غلبه ترجمه بر تألیف در بازار کودک و نوجوان و ورود ابزار آلات جدید و الکترونیک در صنعت نشر به بحث پرداختیم.
همچنین در ششمین و هفتمین قسمت از پرونده «امروز ادبیات کودک و نوجوان»، به سراغ حسن احمدی نویسنده با سابقه کتاب های کودک و نوجوان رفتیم و با او در رابطه با دغدغه این روزهای ادبیات کودک و نوجوان و تغییرات آن طی دهه های گذشته، چالش ها و موانع آن، نیازهای اصلی ادبیات کودک و نوجوان در شرایط امروزی، استقبال بیشتر ناشران برای چاپ آثار ترجمه و راه های خروج از وضعیتی که ادبیات کودک و نوجوان به آن مبتلا شده است به گپ و گفت پرداختیم.
مطالبی که تا امروز در این پرونده انتشار یافته اند، در پیوندهای زیر قابل دسترسی و مطالعه اند:
* «صنعت نشر در حوزه کودک ونوجوان احتیاج به پوست اندازی دارد / ناشر طلا را تبدیل به مس می کند»
* «امروز ادبیات کودک و نوجوان نسبت به دهه های ۶۰ و ۷۰ افول داشته است»
* «پاستوریزه شدن کتب درسی بچه ها را به سمت کتاب داستانی می برد / مهم ترین تهدید امروز ادبیات»
* بی ثباتی بازار کاغذ گلوی ناشران را فشار می دهد / محدودیت های کاغذ داخلی برای چاپ کتاب چندرنگ
* افرادی که فکر پرکردن جیبشان اند دست از سر نشر بردارند / جایگاه ادبیات کودک ونوجوان مناسب نمی باشد
* بزرگترین تهدید ادبیات کودک و نوجوان چیست؟ / اگر ننویسم مریض می شوم
اما در هشتمین قسمت از پرونده «امروز ادبیات کودک و نوجوان» به سراغ جعفر توزنده جانی نویسنده قدیمی کتاب های کودک و نوجوان رفتیم و با او در رابطه با مسائل مهم، چالش های این حوزه؛ همینطور تغییرات آن در طول دهه های گذشته به گپ و گفت پرداختیم.
مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
* آقای توزنده جانی در شرایط فعلی مهم ترین مسئله داستان کودک و نوجوان چیست؟
مهم ترین وجه داستان کودک و نوجوان نه تنها در شرایط فعلی که در تمام شرایط برقراری ارتباط با مخاطب خود است. این که وقتی صحبت از ادبیات کودک و نوجوانان می نماییم به مفهوم واقعی ادبیاتی مختص آنها باشد، لازمه این کار هم اینست که علاوه بر شناخت خصوصیت های داستان کودک شناخت درستی هم از خود مخاطب داشته باشیم.
* به نظر شما ادبیات کودک و نوجوان نسبت به دهه های گذشته تغییراتی داشته؟
تردیدی در این مورد نداشته باشید که نسبت به دهه های گذشته خیلی تغییر کرده است؛ این تغییر را میتوان در نگاه نویسندگان کودک و نوجوان به ادبیات کودک و نوجوان دید. حالا خیلی از کسانی که برای کودکان و نوجوانان می نویسند به این درک رسیده اند که وقتی می خواهند برای مخاطب خود بنویسند دیگر صرفا رفتن به دنیای کودکی خود و احیاناً خاطره نگاری جوابگو نیست.
کافی است به کتاب هایی که برای کودکان چاپ می شود دقت نماییم. هرچند شرایط دشواری داریم اما آن هایی که می نویسند و کتاب هایشان هم مورد استقبال قرار می گیرد کسانی هستند که دیدگاه خویش را تغییر داده و به تعریف جدیدی از ادبیات کودک و نوجوانان رسیده اند.
* به اعتقاد برخی کارشناسان دهه ۶۰ و ۷۰ دوران طلایی ادبیات کودک و نوجوان بوده! هم اکنون جایگاه این حوزه را چه طور می بینید؟
ما چیزی به اسم دوران طلایی نداریم هر دوران شاخصه ها و معیارهای خاص خودش را دارد. هم اکنون اگر از من که بالای چهل سال است در حوزه ادبیات کودک و نوجوان کار می کنم سوال کنند دوران طلایی تو چه زمانی بوده است؛ می گویم حالا. چون وقتی به آن چه در دهه شصت یا هفتاد نوشته و الان مشغول نوشتن هستم نگاه می کنم متوجه می شوم که نگاه و شیوه نگارشم خیلی تغییر یافته است.
ما چیزی به اسم دوران طلایی نداریم هر دوران شاخصه ها و معیارهای خاص خودش را دارد
همچنین در قسمت داستان برای کودکان و نوجوانان حالا به درک بهتری رسیده ام، شناختم از مقوله کتاب بهتر شده است. بازار را می شناسم و کلاً می دانم کتاب کودک یا نوجوانان چه خصوصیت هایی باید داشته باشد. درست است که در دهه شصت و حتی هفتاد کارهای خوبی از نویسندگان چاپ شد اما همه اش عالی نبود کارهای ضعیف هم زیاد بود.
علاوه بر این در آن دوران ما بعنوان نویسنده درک خیلی ساده و ابتدایی از مقوله داستان برای کودک داشتیم. بخش زیادی از اینکه می گویند فلان دوران، دوران طلایی است ناشی از نگاه نوستالژیک و همراه با حسرت ما به گذشته است. البته نمی توانم منکر دورانی شوم که دستیابی به کتاب و جلسات نقد بشدت سخت بود. مثلا من آن دوران در بندرعباس یا نیشابور بودم. وقت هایی که در نیشابور بودم بعدازظهر سوار اتوبوس می شدم بامداد می رفتم جلسه داستان کیهان بچه ها و بعدازظهر باردیگر سوار اتوبوس می شدم و به نیشابور می رفتم. تازه مثل امروزی ها زود از کوره درنمی رفتیم و در مقابل نقد مقاوم بودیم. ازاین جهت که دوستان آن دوران به سختی به حالا رسیدند شکی نیست از این جهت دورانی طلایی بود.
* کمی هم از چالش های این حوزه صحبت کنیم! نوشتن برای بزرگ سالان چالش های بیشتری دارد یا کودک و نوجوان؟
بهتر می توانم متوجه شوم که نیازهای واقعی آنها چیست و هم اکنون در چه شرایطی زندگی می کند چونکه خودم هم دقیقا شرایط آنها را دارم. اما در مورد کودکان یا نوجوانان این گونه نیست. من دیگر کودک یا نوجوان نیستم. ارتباطم با کودکان یا نوجوانان به اندازه ارتباطم با بزرگسالان نیست درنتیجه وقتی می خواهم برای آنها بنویسم کار به سختی پیش می رود درست است که بعدازاین همه سال تجربه نوشتن برایم سخت نیست حتی در حوزه بزرگسال اما وقتی می خواهم برای کودکان بنویسم احساس می کنم واقعاً کار سختی است.
در این نمی توان تردید کرد که نوشتن برای بزرگسالان خیلی راحتتر از نوشتن برای کودکان و یا نوجوانان است. چونکه من بعنوان یک بزرگسال جهان بزرگسالان را بهتر می شناسم
* ادبیات کودک و نوجوان ما با چه چالش هایی روبه روست؟
بزرگترین چالش امروزی ما پایین آمدن تیراژ کتاب هاست. با عنایت به قیمت تمام شده کتاب و عدم توان خرید خانواده ها ما شرایط دشواری داریم. همینطور از طرفی جهان مجازی و صفحه های اجتماعی که بخش زیادی از جامعه را درگیر خودکرده؛ سبب شد که خواننده (فرقی هم نمی کند کودک یا نوجوان) کمتر به سمت کتاب برود. هم اکنون من بامداد ها که به سرکار می روم می بینم که جمعیت زیادی گوشی به دست اند تا به مقصد برسند و سرشان را با آن گرم می کنند، اما کسی کتاب در دستش نیست. اگر هم باشد اندکی است. گاهی وقت ها که کسی را می بینم که کتاب در دستش است ناخودآگاه به سمتش جذب می شوم. گویی این انسان از جایی دیگر و سیاره ای دیگر به اینجا آمده است. این مشکل در قسمت ادبیات کودک و نوجوان حادتر است چون کودکان و نوجوانان دنبال چیزهای تازه و نو هستند. و طبیعی است که بیشتر وقت خویش را با گوشی، تبلت و لپ تاپ پر کنند و بروند در فضای مجازی و صفحه های اجتماعی گردش کنند.
* یک سوال هم در رابطه با فعالیت ناشران در حوزه کودک و نوجوان! چرا ناشران دنبال چاپ آثار ترجمه هستند؟
بخشی از این مشکل برمی گردد به هزینه های بالای تولید کتاب در ایران. وقتی می شود با صد یا دویست دلار تمام حق وحقوق یک کتاب را که از همه نظر آماده است و فقط باید ترجمه کرد؛ خرید چرا باید به سمت تألیف بروند.
از طرفی وضعیت اقتصادی نویسندگان را در شرایط دشواری قرار داده است. آنها زمان زیادی را صرف نوشتن اثرشان می کنند وقتی به ناشری تحول می دهند خب انتظار دارند حداقل بخشی از زحمتی که کشیده اند جبران شود که این طوری نیست.
هزینه تولید یک کتاب و تألیف خیلی بالا رفته است، از تصویرگری بگیر تا کاغذ و چاپ و دیگر چیزها. طبیعی به نظر می آید که در چنین شرایطی ناشر بگوید چرا بروم دنبال تألیف می روم سمت ترجمه. البته بعضی ها هم معتقدند که این مشکل برمی گردد به تألیف در ایران و مثلا ما در این حوزه ضعیف هستیم که من چنین اعتقادی ندارم.
من مرتب کارهای ترجمه و تألیف را می خوانم. امکان دارد تعداد تألیف های خوب ما اندک است این هم برمی گردد به این که ما یک بازار تولید کتاب داریم و آن هم ایران است. اما وقتی به آثار خارجی نگاه می کنید شامل چندین کشور با کلی نویسنده و تصویرگر و ناشر می شود.
بزرگ ترین مشکل اینست که هنوز که هنوز است ادبیات کودک و نوجوان ما رسمیت پیدا نکرده است
* راه عبور از مشکلاتی که ادبیات کودک و نوجوان دارد چیست؟
بزرگ ترین مشکل اینست که هنوز که هنوز است ادبیات کودک و نوجوان ما رسمیت پیدا نکرده است. اگر هم هست در میان خود تولیدکنندگان شامل نویسنده و تصویرگر و ناشر است. اما هنوز از سوی بخش بزرگی از جامعه موردقبول قرار نگرفته است.
هنوز خانواده های زیادی هست که به اهمیت کتاب کودک پی نبردند. هنوز به این درک نرسیدند که همان گونه که می کوشند بهترین خوراک و مواد غذایی را برای کودک خود می خرند باید کتاب هم بخرند. کتاب غذای روح است حذف شود جسم هرچقدر هم سالم باشد روح مریض می شود. خیلی ها هنوز این را درک نکردند. همان گونه که وقتی کودک خود مریض می شود پیش متخصص کودک می روند برای کتاب هم باید سراغ متخصصش رفت. علاوه بر این متأسفانه در قسمت معرفی کتاب و تبلیغ آن ما خیلی ضعیف عمل می نماییم. رسانه های اصلی هیچ توجه ای به کتاب و مخصوصاً کتاب کودک و نوجوان ندارند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب