محسن الویری:
با اهمیت ترین وظیفه نخبگان، تقویت نگاه تمدنی كنش گران عرصه مهدویت است
به گزارش بلک بلاگ استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) در نشست گونه شناسی رویکردها به مهدویت در ایران امروز و وظیفه جامعه نخبگانی نسبت به آن اظهار داشت: یکی از با اهمیت ترین وظایف نخبگان تقویت نگاه تمدنی کنش گران عرصه مهدویت است.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، بیستمین جلسه از سلسله جلسات دورهمی قرآنی، به همت تعدادی از دانشگاهیان مقیم ژاپن به مناسبت میلاد حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف با سخنرانی حجت الاسلام محسن الویری با موضوع گونه شناسی رویکردها به مهدویت در ایران امروز و وظیفه جامعه نخبگانی نسبت به آن انجام شد.
در ادامه گزارش این سخنرانی از نظر شما می گذرد:
پرداختن به مسأله اختتام تاریخ و سرانجام بشر بصورت عام و مسأله مهدویت بصورت خاص در چند دهه اخیر افزایشی چشم گیر داشته است. نگاه ها به این مساله به حدی فراوان و چندگانه است که برای به دست آوردن یک درک کلی از آنچه در جامعه ما می گذرد ناچار باید به گونه شناسی آنها پرداخت.
در پژوهشی که سال ۱۳۹۴ ش. در قالب یک رساله دکتری با عنوان "ظرفیت شناسی رویکردهای فکری، فرهنگی آموزه مهدویت بعد از انقلاب در تحقق تمدن اسلامی" در دانشگاه باقر العلوم مقابل السلام از طرف آقای دکتر محمدرضا برزوئی انجام شد، گامی برای شناخت و گونه شناسی رویکردهای موجود به مسأله مهدویت برداشته و قسمتی از نتایج آن در قالب مقاله ای با مشخصات زیر منتشر شد: الویری، محسن؛ برزویی، محمدرضا، گونه شناسی رویکردهای آموزه‌ی مهدویت در قالب ظرفیت تمدنی، فصل نامة علمی پژوهشی مشرق موعود، سال نهم، شمارة ۳۴، تابستان ۱۳۹۴، صص ۵۵ ۸۲.
در این مقاله، هجده رویکرد بصورت زیر شناسایی و معرفی شده است: قرآنی، روایی، کلامی، فلسفی، تمدنی و توسعه ای، تاریخی، عرفانی، فقهی، تربیتی و اخلاقی، راهبردی و آینده نگارانه، تبلیغی و اطلاع رسانی، جامعه شناختی، اجتماعی، سیاسی، آیینی و مناسکی (مردم شناختی)، روش شناختی، مدیریتی، ادبی.
در باره این رویکردها چند ملاحظه را باید مد نظر قرار داد:
۱. دلالت این رویکردها بر گستره دانشی آموزه مهدویت به علت ظرفیت بالای آموزه مهدویت، نمی توان این آموزه را بصورت انحصاری در یکی از شاخههای علوم قرار داد، بلکه همان گونه که ملاحظه می شود، شاخه های مختلف علوم به این مساله علاقه نشان داده و به آن پرداخته اند.
۲. امکان افزودن رویکردهای دیگر به این لیست اگر پا از دایره بحث های علمی بیرون بگذاریم، به این رویکردها می توان بندهایی دیگر مانند مهدویت پژوهی مستشرقان و یا رویکرد هنری و رویکرد ساختاری را هم افزود.
۳. امکان دسته بندی این رویکردها خود این رویکردها را هم می توان از منظرهای مختلف مانند دینی بودن یا نبود، کاربردی بودن یا نبودن، گسترده یا محدود بودن تقسیم کرد.
۴. تنوع فعالیتها ذیل هر یک از رویکردها روشن است که اگر قرار بر گونه شناسی اقدامات و فعالیتها باشد، ذیل تعدادی از این رویکردها می توان تا چند شاخه فرعی را به معرفی کارهای اختصاص داد.
۵. روشهای مختلف بررسی درونی هر یک از رویکردها در درون هر یک از رویکردها نیز به روشهای مختلف می توان به دستهبندی یا بررسی مطالعات انجام شده، پرداخت، مانند بررسی سیر تاریخی دیدگاهها، بررسی انتقادی محتوا، معرفی صاحبان اندیشه و جز آن.
۶. در دسترس بودن نمونه هایی برای هر یک از رویکردها برای هر یک از این رویکردها می توان مثالهایی از کتابها و مقالات و گفتارها ذکر کرد که این مجال فرصت بیان آن نیست.
۷. ضرورت تداوم تحقیقات و کارهای ذیل هر یک از رویکردها ما در تمام این رویکردها همچنان نیازمند تحقیق و پژوهش و نوآوری هستیم و اینگونه نیست که نیاز به پژوهش بیشتر ذیل هر یک از رویدادها به نقطه نهایی و مطلوب رسیده باشد.
برای رصد کردن بهینه فعالیتها و مقدمه ای برای درک کلی آنچه در زمینه مهدویت در جامعه ما می گذرد، به نظر می آید می توان سه رویکرد کلان زیر را از نظر نوع و قلمرو فعالیتها در نظر گرفت و ضمن تکمیل رویکردهای پیش گفته هر یک از آنها را ذیل یکی از این کلان رویکردهای زیر قرار داد:
· رویکرد دانشی این رویکرد در بردارنده همان هجده نگاهی است که ذکر شد و همانطور که گفته آمد، می توان چند رویکرد دانشی دیگر هم به آن افزود.
· رویکرد احساسی و عاطفی و بینشی این رویکرد برای مد نظر قرار دادن کارهای هنری و مناسکی که شامل طیف گسترده ای از فعالیتهاست پیشنهاد شده است. کارهای هنری مربوط به مهدویت از ساختن فیلم و اجرای یک قطعه موسیقی گرفته تا نقاشی و مجسمه سازی و خوش نویسی و انواع هنرهای تجسمی را در برمی گیرد. کارهای مناسکی نیز گستره ای پهناور دارد و از خواندن روزانه دعای عهد و خواندن دعای ندبه و اقامه نماز در مسجد جمکران و برگزاری جشنهای نیمه شعبان و مانند آنرا در بر می گیرد.
· رویکرد سیاست گذارانه و ساختاری این رویکرد برای توجه به این نکته مهم که سیاست گذار و راهبرنده کارهای مربوط به مهدویت کیست و یا کدام نهاد است و یا بهتر است چه کسی و کدام نهاد باشد، پیشنهاد شده است. در این رویکرد سهم حاکمیت و سهم نهاد دین با محوریت مراجع بزرگوار تقلید و سهم فعالان مهدوی و رابطه موجود و مطلوب بین آنها می تواند مورد توجه قرار گیرد.
اگر این تقسیم بندی پذیرفته باشد، آن گاه می توان درباره وظایف نخبگان در اینباره به دو محور زیر اشاره کرد:
الف. تقویت نگاه تمدنی هر چند در رویکردهایی که گزارش شد، رویکرد تمدنی در کنار دیگر رویکردها قرار داشت، اما رویکرد تمدنی و نگاه تمدنی، نگاهی گسترده و در بردارنده و حتی جهت دهنده و مدلول بخش دیگر رویکردهاست و باید کوشید در همه رویکردها و کلان رویکردها نگاه تمدنی وجود داشته باشد. یعنی هر کس که با هر رویکرد دانشی مثلاً تاریخ و یا کلام و یا هر علم دیگر به مهدویت می نگرد اگر نگاه تمدنی داشته باشد، و یا هر کس با رویکرد عاطفی و احساسی مثلاً در قالب یکی از شاخه های هنری به مهدویت می پردازد و یا هر کس با یک رویکرد سیاست گذاری مثلاً در قالب ساماندهی کارهای فرهنگی نیمه شعبان، پا به قلمرو کارهای مهدوی می نهد، اگر نگاه تمدنی داشته باشد، کارهای او با کسی که فاقد چنین نگاهی است و به همان کار مشغولست تفاوت زیادی پیدا خواهد. پس یکی از با اهمیت ترین وظایف نخبگان تقویت نگاه تمدنی کنش گران عرصه مهدویت است.
ب. تلاش برای تقویت رویکرد دانشی برای دور نماندن از رویکرد احساسی و عاطفی. وظیفه دوم نخبگان نسبت به رویکردهای موجود در باره مهدویت کوشش آنها برای زنده نگاه داشتن پشتوانه های معرفتی مهدویت و تبیین علمی آن در هر رشته ای که هستند، می باشد. بارها عرض شده است که غلبه رویکرد مناسکی در دین داری بدون حفظ پیوستگی به سرچشمه های معرفتی می تواند این لطمه بزرگ را به دنبال داشته باشد که رود زلال و بزرگ آموزه های دینی مانند آموزه مهدویت وقتی به زمین گرایشها و تمایلات توده مردم می ریزد اگر از طرف نخبگان مدیریت نشود با انواع خرافه ها و قومیت گرایی ها و ساده انگاری ها و سطحی نگری ها در هم می آمیزد. دور ماندن کارهای علمی و تبیینی مهدویت از حجم فزاینده مناسک مهدوی خطر فاصله گرفتن این مناسک از سرچشمه های معرفتی و تبدیل کارکردهای مورد انتظار آن به کژکارکردها را می تواند به دنبال داشته باشد.
با توجه رویکرد عمومی جهانی به مسأله آخرالزمان و با عنایت به اقبال بسیار زیاد مردمی و حکومتی به مسأله مهدویت در جامعه ما، سزاوار نیست نخبگان نسبت به این مساله بی طرف و یا تنها یک تماشاگر ساکت باشند. بخشی قابل توجه و مؤثر از نخبگان جامعه ما به ادله مختلف و قابل فهم حالا به اجبار یا به اختیار، با رضایت قلبی و یا بدون رضایت قلبی وظیفه نخبگانی خودرا انجام نمی دهند. افزون بر دینی که آنها نسبت به این مردم بر دوش دارند، از نظر دینی نیز وظیفه دارند نسبت به زنده نگاه داشتن پشتوانه های معرفتی آموزه هایی جامعه ساز و تمدن ساز مانند مهدویت ایفای نقش کنند.
منبع: blackblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب