مرد منبر و كتاب، ۵
دکتر شریعتی در نگاه شیخ حسین انصاریان
به گزارش بلک بلاگ، حسین انصاریان می گوید در منبرهای خود بشدت به فحاشی هایی که به شریعتی می شد اعتراض کرد و یک مرتبه در منبری در مسجد بزازهای بازار، کتاب های شریعتی را مودبانه روی منبر مطرح و نقد کرد.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ صادق وفایی: کودکی، تهران قدیم و منبری هایش، هیأت ها و هیاتی هایش مثل طیب حاج رضایی، در کنار روزهای جنگ و خاطرات ابتدای انقلاب، از موضوع هایی بودند که در بخش های پیشین پرونده بررسی کتاب زندگینامه و خاطرات حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان نوشته مجید جدیدی، به آنها پرداختیم. این کتاب سال ۱۳۹۹ توسط انتشارات سوره مهر منتشر گردید.
قسمت پنجم این پرونده در رابطه با بعضی از خاطرات او از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا روزهای بعد از انقلاب است.
متن قسمت های اول تا چهارم این پرونده، در پیوندهای زیر قابل دسترسی و مطالعه هستند:
* «خاطرات شیخ حسین انصاریان از نفوذ منافقین / تشکیل دایره مبارزه با منکرات و توبه ۴ هزار گناهکار»
* «تهران قدیم و خطیبی که سبب خلوتی صف سینماهای لاله زار می شد / شیخ حسین در کمیل خوانی میراث دار کیست؟»
* «رئیس شهربانی همدان گفت سخنران را بالای منبرش با تیر می زنیم»
* «وقتی شیخ حسین در جبهه شیمیایی شد / به محسن طاهری گفتم هنوز زنده ایم؛ این جا فاو است!»
در ادامه مشروح پنجمین قسمت از پرونده مرور خاطرات شیخ حسین انصاریان را می خوانیم؛
* خاطره ترور شخصیت آیت الله کاشانی و غربتش
۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و کودتای که در آن روز رخ داد، یکی از خاطرات جوانی شیخ حسین انصاریان است. او می گوید در آن ایام در خیابان های لرزاده و خراسان، افرادی که اهل امور سیاسی بودند، تصاویر رنگی دکتر محمد مصدق و آیت الله کاشانی را پشت شیشه مغازه یا دفتر خود زده بودند. اما بعد از پیروزی کودتا، عکس سپهبد زاهدی عامل کودتا را پشت شیشه زدند.
شیخ حسین انصاریان می گوید در ایام بعد از کودتا، شلوغی خیابان پامنار و غربت آیت الله کاشانی را هم به یاد دارد. وی همینطور می گوید آن وضعیت را نمی توان به بی وفایی مردم ربط داد چون پشت صحنه تمام آن اتفاقات و تبلیغات ضد آیت الله کاشانی، «انگلیسی های خبیث» بودند. شیخ حسین می گوید انگلیسی ها آیت الله کاشانی را ترور شخصیتی کردند و همین مسئله او را به غربت کشاند. در نتیجه کار به جایی رسید که عده ای می گفتند او انگلیسی و مسیحی است.
* فریب دادن شهربانی قم از روی منبر
سال ۱۳۵۰ که شیخ حسین انصاریان ۳۱ ساله بود، صحبت ضد آمریکا مانند صحبت از حکومت شاه روی منبر، خط قرمز محسوب می شد و حکومت با خطیبانی که در رابطه با این دو مبحث صحبت می کردند، برخورد می کرد. یک مرتبه که شیخ حسین برای منبر در شهر قم به سر می برد، شهربانی این شهر هم مانند شهربانی دیگرشهرها از او بیوگرافی خواست. او هم در پاسخ گفت تاکنون در هیچ شهری بیوگرافی نداده و این جا هم چنین کاری نخواهد کرد. در نتیجه شهربانی قم، ماموری را برای مراقبت و بررسی پای منبر او فرستاد.
شیخ حسین روایت می کند بعد از ۲۰ دقیقه از شروع سخنرانی و مقدمه چینی برای بحث، مأمور شهربانی مشغول چرت زدن بود. او هم با استفاده از این موقعیت، زمانیکه مامورت چرت می زد تا حواسش پرت بود، ضبط صوتی را که باید به اجبار سخنرانی اش را ضبط می کرد، خاموش کرده و صحبت های انقلابی خویش را به گوش مردم می رساند شیخ حسین روایت می کند بعد از ۲۰ دقیقه از شروع سخنرانی و مقدمه چینی برای بحث، مأمور شهربانی مشغول چرت زدن بود. او هم با استفاده از این موقعیت، زمانیکه مامورت چرت می زد تا حواسش پرت بود، ضبط صوتی را که باید به اجبار سخنرانی اش را ضبط می کرد، خاموش کرده و صحبت های انقلابی خویش را به گوش مردم می رساند. ۳ روز از منبر بدین سان گذشت تا اینکه اداره شهربانی متوجه شد قسمتهایی از منبر روی نوار ضبط نمی شوند. بدین سان شیخ حسین ناچار شد ۲ روز باقی مانده از منبر پنج روزه خویش را به سخنرانی صرفا دینی اختصاص دهد. شهربانی هم برای سال آینده از حضور و سخنرانی اش در آن مجلس جلوگیری کرد.
* نخستین سفر حج به کمک سپهبد کاتوزیان
همان طور که پیشتر اشاره شد، نام سپهبد باقر کاتوزیان، بسامد زیادی در خاطرات شیخ حسین انصاریان دارد. این نام در خاطره در ارتباط با نخستین سفر حج او هم تکرار می شود. شیخ حسین می گوید زمستان سال ۱۳۵۰ که طبق مدارک سازمان امنیت کشور، ممنوع الخروج محسوب می شده و به هیچ عنوان نمی توانسته گذرنامه بگیرد، سپهبد کاتوزیان (در این فراز بعنوان یکی از دوستان متدین و اثرگذار شیخ از او یاد می شود) اسم او را همراه خود در کاروانی به سرپرستی یک روحانی به نام صفایی گلپایگانی ثبت نام کرد. شریک صفایی گلپایگانی در کاروان داری هم مداح معروف تهرانی حاج محمد علامه بوده است.
شیخ حسین انصاریان سال ۱۳۵۱ هم به دعوت مدیرکاروان دیگری بعنوان سخنران به مراسم حج سال ۱۳۵۱ رفت.
سپهبد کاتوزیان علاوه بر همه خدماتی که به شیخ حسین انصاریان داشته، واسطه دیدار و گفتگوی او با آیت الله شیخ کاظم دامغانی هم بوده است.
* نگاه آیت الله شریعتمداری به انقلاب چه طور بود؟
دهه آخر ماه شعبان سال ۱۳۵۳ شیخ حسین برای سخنرانی و منبر به رشت رفت. این سفر با سفر آیت الله شریعتمداری به شهر های شمالی کشور همزمان شد. همان گونه که می دانیم آیت الله شریعتمداری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با انقلاب زاویه پیدا کرده و سبب تأسیس حزب خلق مسلمان در تبریز شد که بنای جدایی طلبی و آشوب داشت. بنابراین اظهارنظر شیخ حسین انصاریان در رابطه با این چهره روحانی قابل توجه و تأمل است. شیخ حسین می گوید آیت الله شریعتمداری، او را به نام می شناخته و نسبت به منابر و سخنرانی هایش اطلاعاتی داشته است. اما چندان انس و الفتی بین این دو روحانی وجود نداشته چون شیخ حسین، شاگرد آیت الله میرزا هاشم آملی بود و در قم با بیت هیچ کدام از مراجع رفت و آمد نمی کرد.
شیخ حسین روایت می کند آیت الله شریعتمداری معتقد بود اگر روحانیون، حکومت تشکیل دهند، موفق نخواهند شد و احتمال پیروزی شان در مبارزه با حکومت شاه خیلی کم است. ازاین رو باید فشاور بیاورند تا از فساد حکومت چه در اقتصاد و چه در امور اجتماعی جلوگیری نمایند و به همان قانون اساسی مشروطه عمل شود. در مقابل، شیخ حسین روش مبارزاتی امام خمینی (ره) را می پسندید و خویش را پیروی آن می دانست. به سبب وجود همین اختلاف نظر است که می گوید انس چندانی بین او و آیت الله شریعتمداری وجود نداشت.
در سفر شیخ حسین به رشت که همزمان با سفر آیت الله شریعتمداری به شمال بود، روزی این مرجع در مجلس سخنرانی شیخ حسین حضور داشت و آن طور که شیخ حسین روایت می کند، همه حاضران توقع داشتند آیت الله شریعتمداری با بالارفتن شیخ از منبر، جلسه را ترک کند. اما ایشان به دیگران گفت به احترام منبر، مجلس را ترک نخواهد کرد در مسافرت شیخ حسین به رشت که همزمان با سفر آیت الله شریعتمداری به شمال بود، روزی این مرجع در مجلس سخنرانی شیخ حسین حضور داشت و آن طور که شیخ حسین روایت می کند، همه حاضران توقع داشتند آیت الله شریعتمداری با بالارفتن شیخ از منبر، جلسه را ترک کند. اما ایشان به دیگران گفت به احترام منبر، مجلس را ترک نخواهد کرد.
پس از پایان این منبر و رسیدن شیخ حسین به محل اقامتش در رشت، نیمه شب در خانه به صدا در آمد و بعد از بازشدن در، جوانی وارد حیاط آن خانه شد. جوان موردنظر خویش را با نام احمد ناطق نوری معرفی و از منبر انقلابی شیخ حسین تعریف و تمجید کرد. راوی کتاب «کتاب زندگینامه و خاطرات حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان» می گوید از همان جا بود که مابین او و ناطق نوری دوستی و رفاقت شکل گرفت.
* مشروب خواری که با منبر هدایت شد و مسجد ساخت
شهر چالوس ازجمله شهر های شمالی است که شیخ حسین انصاریان در آنها سخنرانی داشته است. او می گوید این شهر قبل از انقلاب، سینمای بزرگی داشت که فردی به نام طاهایی صاحبش بود و به خلاف خودش، پسرش از پامنبری های شیخ حسین بوده و از کارهای پدرش مثل تأسیس این سینما اعلام ناراحتی می کرد. چالوس در روایت شیخ حسین، پیرمرد ۶۲ ساله ای هم داشت که یک روز بعد از منبر به شیخ حسین مراجعه نموده و به او می گوید فردی معتاد به الکل و مشروب خواری بوده که به خاطر منبرهای شیخ، از این عادت دوری و توبه کرده است. این فرد بین چالوس و نوشهر، مسجدی به نام مسجد امام حسین (ع) بنا و در حیاط مسجد هم یک حوزه علمیه تأسیس کرد.
تا دوسه سال قبل از پیروزی انقلاب، شیخ حسین انصاریان به دعوت مردی به نام نشتایی هرسال ۱۰ شب در چالوس منبر داشت.
* بیزاری جستن رئیس فرهنگ اقلید از شاه روی منبر شیخ حسین
سال ۱۳۵۶ که شیخ حسین برای سومین بار به اقلید سفر کرده بود، رئیس ژاندارمری این شهر اعلام نمود یا مجلس این خطیب را به هم می زند یا با دستور تیری که دارد، او را روی منبر هدف قرار خواهد داد. با این وجود شیخ حسین اعتنایی به تهدید نکرده و قصد برگزاری جلسه سخنرانی را داشت. قبل از شروع منبر، رئیس فرهنگ اقیلد که رئیس حزب رستاخیز در منطقه هم بود، به شیخ گفت می خواهد ۱۰ دقیقه قبل از او، روی منبر سخنرانی کند. با موافقت شیخ حسین، رئیس فرهنگ اقلید روی منبر رفته و از دولت و حزب رستاخیز اعلام برائت و بیزاری کرد. مردم حاضر در مجلس هم استقبال کردند.
پیش از شروع منبر، رئیس فرهنگ اقیلد که رئیس حزب رستاخیز در منطقه هم بود، به شیخ گفت می خواهد ۱۰ دقیقه قبل از او، روی منبر سخنرانی کند. با موافقت شیخ حسین، رئیس فرهنگ اقلید روی منبر رفته و از دولت و حزب رستاخیز اعلام برائت و بیزاری کرد دو روز از مجموعه منبر شیخ حسین در اقلید باقی مانده بود که رئیس ژاندارمری شهر، تهدیدش را جدی تر کرد و گفت در شب پیش رو سخنران را روی منبر با تیر خواهد زد. بنابراین افرادی که احتمال خطر داده و نسبت به جان شیخ حسین بیمناک شده بودند، او را سوار یک خودروی پیکان کرده و از بی راهه به بیرون شهر بردند تا با خودروی دیگری راهی تهران شود.
* دیدار با شیخ احمد کافی در تبعید
شیخ احمد کافی سال ۱۳۵۶ از سوی حکومت پهلوی به ایلام تبعید شد. سال ۱۳۵۷ قبل از پیروزی انقلاب و زمانیکه یک سال از تبعید او می گذشت، شیخ حسین با حضور در ایلام، دیداری با کافی داشت و ۲ ماه بعد از این دیدار، باقی محکومیت تبعید کافی با وساطت آیت الله سیداحمد خوانساری بخشید شد و بدین سان به تهران بازگشت. سال ۵۸ هم در مشهد در سانحه تصادف دارفانی را وداع گفت. شیخ حسین انصاریان می گوید به خاطر علاقه ای که به شیخ احمد کافی داشته، راهی ایلام شده و وی در یک سالی که در تبعید بود، جلسات مذهبی برگزار می کرد اما خود حق نداشت روی منبر رفته و سخنرانی کند.
* توزیع اعلامیه های امام با خودرو
در مقطع یک سال مانده به پیروزی انقلاب، به جز حضور در منابر و سخنرانی ها، شیخ حسین متن و نوار مصاحبه ها و اعلامیه های امام خمینی (ره) را پشت خودرو گذشته و از تهران به کرج می برد. سپس با اهالی علم و فرهنگ این شهر در محل های مختلف قرار می گذاشت تا به صورت جدا جدا مراجعه نموده و اعلامیه ها را تحویل بگیرند.
* ماجرای تهمت به آیت الله العظمی خویی
شیخ حسین انصاریان در راه روایت خاطرات خود از روزهای بعد از انقلاب می گوید یکی از مسائل بسیار ناراحت کننده ای که بعد از پیروزی انقلاب به وجود آمد، تهمت زشتی بود که به آیت الله العظمی خویی زده شد. کسانی که این شایعه را پخش کردند، گفتند ایشان انگشتری به شاه داده تا سلطنتش باقی بماند و از حوادث انقلاب اسلامی لطمه نخورد. اما آقای خویی در جریان دادن انگشتر به محمدرضا پهلوی نبود و شیخ بهاالدین نوری انگشتر را به شاه داده بوده است.
پس از پخش شدن این شایعه، آیت الله سید محمدمهدی خلخالی یکی از شاگردان آیت الله خویی دست نوشته ای را از ایشان به شیخ حسین انصاریان نشان داد که در آن نوشته شده بود «هرکسی مسئله انگشتری را به من نسبت دهد، روز قیامت در دادگاه الهی شکایت او را به مادرم زهرا خواهم کرد.»
* دکتر علی شریعتی در نگاه شیخ حسین انصاریان
در یکی از سفرهای حج، روزی شیخ حسین انصاریان بمناسبت شهادت امام باقر (ع) در شهر مدینه سخنرانی داشت که دکتر علی شریعتی را پای منبر خود دید. او روایت می کند دکتر شریعتی تا پایان منبر در جلسه ماند. همین خاطره بهانه ای است تا راوی کتاب، از روزهایی بگوید که مابین وعاظ و سخنرانان دینی، دو نوع برخورد و مقابله با شریعتی وجود داشت. شیخ حسین می گوید برخورد دسته اول خیلی غیرمنطقی و برخورد گروه دوم هم برخودی منطقی و اصولی بود که با وجود مسائلی که با شریعتی داشتند مؤدبانه مطرح می کردند.
طبق روایت شیخ حسین انصاریان در کتاب زندگی و خاطراتش، در حالیکه منتظر اعلام مکان و زمان جلسه موردنظر بوده، محمود مانیان با او تماس می گیرد و می گوید آقای مفتح اطلاع داده «دوستان حاضر به شرکت در این نشست نیستند.» شیخ حسین می گوید از مجادله هایی که در رابطه با شریعتی شکل گرفته بود، رنج می برد. بنابراین تصمیم گرفت پادرمیانی کند تا فرجی حاصل شود. درنتیجه با محمود مانیان از اعضای جبهه ملی که با حسینیه ارشاد همکاری داشت صحبت هایی شد و مانیان هم شیخ را به خانه اش دعوت کرد تا با جمعی که حجت الاسلام محمد مفتح هم بین شان حضور داشت، گفتگو کند. این جلسه برگزار شد و شیخ حسین ساعتی با آن گروه گفتگو کرد. سپس دیداری با آیت الله فلسفی داشت و از او خواست پا پیش بگذارد تا ماجرای اختلاف با شریعتی به پایان برسد. فلسفی هم از این مسئله استقبال کرد و بنا شد جلسه ای به این منظور برگزار گردد.
طبق روایت شیخ حسین انصاریان در کتاب زندگی و خاطراتش، در حالیکه منتظر اعلام مکان و زمان جلسه موردنظر بوده، محمود مانیان با او تماس می گیرد و می گوید آقای مفتح اطلاع داده «دوستان حاضر به شرکت در این نشست نیستند.»
راوی «زندگینامه و خاطرات حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان» می گوید در منبرهای خود بخصوص در یکی از دهه های محرم و روز عاشورا، بشدت به فحاشی هایی که به شریعتی می شد اعتراض کرد و یک بار هم در منبری که ۱۰ جلسه بود و در مسجد بزازهای بازار برگزار می شد، مطالب کتاب های شریعتی را «مؤدبانه» روی منبر مطرح و نقد کرد. او می گوید اثبات کردم «این ها از کتاب های اهل سنت است و در مقابل آن، نظریات شیعی او را هم مطرح کردم.» شیخ حسین روایت می کند با طرح این مسئله و بخش های شیعی و سنی مواضع شریعتی، از حسینیه ارشاد با او تماس گرفته و خواستند این بحث را ادامه ندهد. اما او نپذیرفت.
با درگذشت مشکوک دکتر شریعتی، پدرش مراسم ختم و یادبودی در مشهد برگزار کرد. تعدادی از همشهری های مزینانی شریعتی هم در تهران مراسمی را تدارک دیدند که برای سخنرانی در آن، از شیخ حسین انصاریان دعوت نمودند. * خاطره گفتگو با احسان طبری در جلسه کمیل یکی دیگر از چهره های متفکر و ایدئولوگ مقطع انقلاب که در خاطرات شیخ حسین حضور دارند، احسان طبری نظریه پرداز توده ای است. شیخ حسین انصاریان می گوید بعد از انقلاب، شبی برای خواندن دعای کمیل از او دعوت شد که احسان طبری هم در آن جلسه حضور داشت و بعد از پایان جلسه به صورت خصوصی با او گفتگو نمود. طبری در این گفتگو با شیخ حسین می گوید در جوانی خود چندجزء از قرآن کریم را حفظ بوده است. * روحانی باحال و دیوان حافظ یکی از خاطرات شاخص شیخ حسین انصاریان از منبر رفتن در شهرستان ها، در ارتباط با شهر قزوین است. او می گوید در منبرش در مسجد سیدعلی قزوین، روحانی سیدی را میان جمعیت دیده که توجهش را جلب کرده است. بنابراین بعد از پایان منبر خویش را به آن پیرمرد سید می رساند و متوجه می شود زیر بغل خود کتابی دارد که شیخ حسین آنرا نمی دیده و نوشته روی جلدش را تشخیص نمی داده است. شیخ از پیرمرد دعوت می کند برای شام میهمان او باشد. بعد از نشستن در خودرویی که بنا بود آنها را به محل اقامت شیخ ببرد، سید روحانی، عبای خویش را کنار زده و می گوید کتاب موردنظر، دیوان حافظ است و همیشه آنرا همراه خود دارد. آن روحانی به شیخ حسین می گوید: «ولو این که آدم های نفهم تحمل نکنند که من آخوند دیوان حافظ زیر بغل دارم.» (صفحه ۲۲۰)
پس از نشستن در خودرویی که بنا بود آنها را به محل اقامت شیخ ببرد، سید روحانی، عبای خویش را کنار زده و می گوید کتاب موردنظر، دیوان حافظ است و همیشه آنرا همراه خود دارد. آن روحانی به شیخ حسین می گوید: «ولو این که آدم های نفهم تحمل نکنند که من آخوند دیوان حافظ زیر بغل دارم.» قبل از جداشدن و خداحافظی، سید روحانی به شیخ حسین می گوید «شما وظیفه تان در منبر اینست که تا آخر عمرت فقط راجع به خدا بحث کنی، فقط خدا را به مردم معرفی کن، فقط مردم را با خدا آشنا کن!»
* توبه جلال عظیمی و تبدیل کافه به رستوران اسلامی
توبه جلال عظیمی، یکی از خاطرات در ارتباط با توبه ها و بازگشت ها در کتاب زندگی شیخ حسین انصاریان است. این فرد که صاحب باغ و کافه بزرگی در عظیمیه کرج بوده، امارت خویش را در اختیار جوانانی قرار داده بود که به دنبال انحراف و مقاصد غیراخلاقی اختلاط زن و مرد بودند. اما یکی از دوستانش او را به جلسه دعای ندبه شیخ احمد کافی می برد و جلال موفق به توبه می شود. بدین سان کافه اش هم تبدیل به چلوکبابی اسلامی می شود و خبر توبه جلال عظیمی با عکس و جزئیات در روزنامه اطلاعات منتشر گردید.
* دوستی با حاج محمد رسول زاده
دیگر شهری که شیخ حسین انصاریان از آن دوست و رفیق دارد، کاشان است. وی در خاطرات خود به رفاقت و دوستی با حاج محمد رسول زاده اشاره کرده که با همکاری چند انقلابی دیگر در کاشان، «دکتر نرجس یهودی بهایی شده» را کشت.
* خودنویسی که آیت الله میلانی هدیه داد
یکی از خاطرات شیخ حسین انصاریان از مراجع شیعه بخصوص آیت الله سیدهادی میلانی، در ارتباط با هدایایی است که این مرجع به او داده است. او می گوید: «آیت الله سید هادی میلانی دو هدیه به من دادند: یکی اجازه علمی و دیگری یک خودنویس نوک طلایی که با آن پیش از انقلاب چند کتاب و پس از انقلاب هم کتاب دوازده جلدی عرفان اسلامی را نوشتم.»
ادامه دارد...
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب