نخستین مترجم سعدی در ژاپن چه كسی بود؟
سعدی در ژاپن از سفیر ژاپن در دربار قاجار تا ترجمه بوستان وگلستان
بلك بلاگ: رایزنی فرهنگی ایران در ژاپن در تازه ترین مطلب ارسالی خود تاریخچه ای از ترجمه آرا و اندیشه های سعدی در فرهنگ ژاپن را عرضه كرده است.
به گزارش بلك بلاگ به نقل از مهر، رایزنی فرهنگی ایران در ژاپن در تازه ترین مطلب ارسالی خود تاریخچه ای از ترجمه آرا و اندیشه های سعدی در فرهنگ ژاپن را عرضه كرده است. این گزارش از قدیمی ترین اشاره ها به سعدی توسط ژاپنی ها تا ترجمه بوستان و گلستان به ژاپنی را دربر می گیرد. این گزارش را در ذیل بخوانید:
قدیمی ترین اشاره ها به سعدی در نوشته های ژاپنی را در سفرنامه یوشیدا ماساهاروُ می یابیم، وی بعنوان اولین فرستاده ژاپن در عصر جدید روانه دربار ناصرالدین شاه شد (سال های ۸۱-۱۸۸۰م/ ۹۸-۱۲۹۷هـ). وی در سفرنامه اش جز شرح دیده ها و دریافته های خود اشاره هایی هم به تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران دارد و از آن میان در مبحثی با سرفصل «زبان و ادب پارسی» نوشته است: «درروزگار قدیم و در دوره میانه، بسیاری نویسندگان و گویندگان نامور در ایران برآمده اند. از اینان، سعدی بسیار پرآوازه است و ترجمه آثار وی در اروپا خواهان و خواننده فراوان دارد.» از آن پس، تقریباً در هر نوشته و سخنی درباره فرهنگ ایران و ادب پارسی در ژاپن نام سعدی و آثار او، به خصوص گلستانش، به میان آمده است.
ترجمه های آثار سعدی به ژاپنی به ترتیب تاریخی
۱- آراكی شیگه روُ ؛ اولین ایران پژوه و ادب شناس ژاپنی است كه كتابی به نام «پُروشیا بوُنگاكوشی كوء» (اندیشه تاریخ ادبی ایران) درباره ادب فارسی انتشار داد.
آراكی در سخن از شاعران پارسی گوی ایران، درباره سعدی نوشته است: «شعر و سخن مشرف الدین سعدی، شاعر ایرانی، دارای حكمت عملی و آموزنده است، اما تخیّل... چندان ندارد. نوشته آراكی را با همه سادگی و نارسائیش، باید به رعایت فضل تقدم او ارج نهاد.
۲- كاتوء چوءكا؛ ترجمه ای از گلستان سعدی در سال ۱۹۲۲ با عنوان«بارا-ئن» از طرف بنگاه انتشارات شین كوء- شا منتشر نمود. وی در مقدمه ای پرشور و احساس بر ترجمه گلستان نوشته است: «گلستان یا باغ گل در جهان ما نمادی از حقیقت زندگی است... با خواندن گلستان، رایحه بهار ایران را به مشام جان می بوییم... سعدی در گلستان باغبانی قانع و فروتن است كه گل های جان را پرورش می دهد. او با مناعت و درویشی، و نه از سر نام و جاه جویی، گلستان را به اهل دل ارمغان داشت. این اثر شهرتی عالم گیر یافت.... شاعر قدیم ایران با شاعران امروزی تفاوت داشت. شاعر آن روزگار به یاد حق و برای خدا می سرود.
كاتوء از سعدی با عنوان «كاسه ی»، یا حكیم، یاد كرده و افزوده است: «اندیشه سعدی همانند فلسفه كایبارائه كیكِن است. این هر دو به ضرورت و ارزش توازن و اعتدال و هماهنگی در این زندگی گذرا تاكید كرده اند. سعدی و كایبارا زندگی را با روح روشن و با طیب و طنز می دیدند.»
برگردان كاتو از گلستان زبانی زیبا و شاعرانه دارد، تعبیرهای ادبی وی در نگارش ژاپنی گلستان دلنشین و گیراست. اما ترجمه احوالی كه وی در دیباچه كتاب خود از سعدی به دست داده از اشتباه دور نمانده است.
۳- توكوُزاوا ریوءتان؛ در سال ۱۹۴۳ كتاب «مونوگاتاری» (داستان هایی از ایران) را در معرفی آثار بزرگ ادب پارسی بوسیله انتشارات مگورو- شوتِن منتشر نمود. این كتاب ترجمه برگزیده هایی از اشعار خیام و شعر صوفیانه، حافظ، مثنوی مولوی، و نیز بوستان (صفحه های ۱۳۰ تا ۱۳۶)، گلستان (صفحه های ۱۳۷ تا ۱۵۵) و سروده های نظامی و جامی است.
ترجمه توكوزاوا از قطعه های بوستان و گلستان كاری پیشگام و بهادار بود. او زبانشناس بود و در معرفی سعدی و آثار وی نوشته است: «ایرانیان كلام و بیان لطیف و زیبای سعدی و روح طبیعت گرای او را می پسندند و شیوه سخن والایش را ارج می نهند. سعدی نكته هایش را با چاشنی ذوق و به ملایمت می گوید و تعلیمش مایه اسلامی و نیز عرفانی دارد... بی آشنایی با سعدی و آثار او، سخن گفتن از ادب پارسی بیهوده است. او را در ایران گوته ایران می شناسند... بوستان سعدی حكایات بسیار در بردارد. گلستان سعدی از بوستان او هم زیباتر است.»
۴- تاكاسه كوْواشی در سال ۱۹۴۸ ترجمه خود از گلستان را با عنوان«سعدی بارا-ئِن (گلستان سعدی) انتشار داد. (نشر نیشی موُرا- شوتن). ترجمه او از روی برگردان فرانسوی گلستان انجام شده است و زبانی روان و ساده دارد، اما از اشتباه بركنار نمانده و از جای جای نوشته اش پیداست كه آشنایی چندان با اصول عقاید اسلام نداشته است.
۵- ساوائی زوء؛ ایران پژوه و استاد فقید دانشگاه مطالعات خارجی اوساكا، یكی از ترجمه های اصیل و معتبر گلستان را به ژاپنی آماده ساخت، كه با همان نام «گلستان» در سال ۱۹۵۱ از طرف بنگاه انتشارات ایوانامی- شوتِن منتشر گردید. این اولین ترجمه گلستان به ژاپنی از روی متن اصلی فارسی بود كه از روی تصحیح فروغی چاپ بروخیم انجام شد.
برگردان ژاپنی ساوا از گلستان زبانی زیبا و دلنشین دارد و بخش هایی را هم به انتخاب آورده و كوتاه كرده است. در مقدمه كتاب او، در بیان انگیزه اش در ترجمه گلستان به ژاپنی می خوانیم: «گلستان ما (دانشجویان بیگانه) را یاری داد كه زبان فارسی و فرهنگ اسلامی و عقاید و ارزش ها و اخلاقیات و قومیّت ایرانی ها را بشناسیم و بفهمیم. تجربه ای در كار ترجمه كتاب نداشتم، اما با شور و شوق به ترجمه گلستان برآمدم... اما برای ما ژاپنی ها ایران سرزمین دوردست است و گلستان روزگاری بسیار پیش نوشته شده و ایرانی ها خُلق و خو و طبع و آداب قومی بس متفاوتی (نسبت به ژاپنیان) دارند و بدین جهت است كه ما نمی توانیم پاره هایی از آنرا بفهمیم یا بپذیریم. اما همین تفاوت و تباین سبب می شود كه بیشتر به مطلب علاقه پیدا نماییم و به شوق بیاییم. در همان حال، یكسانی ها در شیوه بیان و اندیشه و احساس میان این دو قوم و دو فرهنگ مایه شادی و شگفتی مان می شود.
گلستان ترجمه گامو رئیچی
۶- گامو رئیچی؛ استاد زبان اردو و ایران پژوه شیفته سعدی و استاد فقید دانشگاه مطالعات خارجی توكیو ترجمه خوب و ماندنی خودرا از گلستان در سال ۱۹۵۳ آماده ساخت، كه با عنوان «بارا-ئِن» (به مدلول «گلستان») در آن سال به وسیله همان دانشگاه منتشر گردید. این كتاب هنوز معتبرترین و دقیق ترین ترجمه گلستان به ژاپنی شناخته می شود و بارها از باز چاپ شده است. زبان ترجمه ژاپنی گاموء روان و زیباست و شاعرانه و با احساس، اما رنگی از سبك و سیاق كهنه دارد. شاید هم گیرایی آن تا اندازه ای برای همین است. وی در ترجمه گلستان متن اصلی فارسی را مأخذ داشته و در مقدمه اش نوشته است: «بوستان و گلستان پیام جهانی دارند و به همه زبان های اروپایی ترجمه شده اند.»
۷- گامو رئیچی، دركتاب «ترجمه احوال مردان ادبِ سده های میانه ایران» ( ایران چوُءسی-نو- كیوءموء-مونوگاتاری) كه در مارس ۱۹۶۴ منتشر شد؛ در بخش نخست آن از سعدی و گلستان او سخن آمده و در فضیلت او نوشته شده است: «سعدی سفرهای بسیار كرد، اما همچون دیگر جهانگردان مسلمان و از آن میان ابن بطوطه و ابن حوقل، سفرنامه ننوشت، بلكه حاصل یافته ها و تجربه های خودرا در دو كتاب گلستان و بوستان آورد... مردی ادیب و عربی دان، وارد به احكام شرع، دارای نبوغ شاعری و عارف پیشه بود. شاعر به دنیا آمده بود. زندگی این دنیا را خوار نمی داشت و ترك دنیا نگفت. در مدح و قدح كسان هم نسرود و از خدمت ولینعمتی به دستگاه ممدوحی دیگر نرفت. همه عمر با مردم و میان مردم گذراند و كوشید تا آنان را به راه راست رهنمون شود.»
۸- گامو رئیچی، در همان سال ۱۹۶۴ كتاب دیگری منتشر نمود با عنوان «پروُشیا-نو- شی جین» یا شاعران ایران (نشرِ كینوكوُنیا- شوتن). وی در این كتاب در معرفی گلستان و بوستان سعدی چنین نگاشته است: «هر اثر این شاعر و نویسنده، هدف و غایتی دارد. او به دنبال بیان عقیده و اثبات نكته خویش است. سعدی در سفرهایش تجربه های گوناگون فراوان اندوخته بود. هنر او تعلیم اخلاق عملی است... بوستان، بیان ساده مطالب و نكته های منظوم است و زبان آن نرم و نغز. شیوه كلام آن به دل می نشیند، اندیشه و محتوایی یكدست و كمتر اغراق آمیز، و تركیبِ سخنی ساده و طبیعی دارد.
«بوستان و گلستان» آثاری است كه سعدی در پنجاه سالگی، در سن بارآمدگیش، آفرید. این هر دو سرشار از خردی والا و به سخنی نغز و هنرمندانه است، با بیانی نافذ و بینشی ثاقب.
۹- پرفسور كوُرویاناگی تسوُنه ئو، محقق آشنا به ادب پارسی و استاد پیشین دانشگاه مطالعات خارجی توكیو در كتاب «پُروشیا بوُنگی شی چوء» (روح و جوهر ادب پارسی)، كه در سال ۱۹۷۷ از طرف بنگاه انتشاراتِ كوندو شوُپانشا انتشار یافت، بعد از تاریخچه ای درباره گلستان و ترجمه آن به ژاپنی، از زمانه پرآشوب سعدی و زندگی پرماجرای او یاد كرده است:
«سعدی شاعری است منادی اخلاق عملی... كتاب بوستان را در سال ۱۲۵۷(۶۵۵هـ) و گلستان را در حدود ۱۲۵۸(۶۵۶هـ) به انجام رساند. تا این هنگام بیست سال در مسافرت گذرانده... بوستان و گلستان سعدی بسیار پرآوازه شد و او را نامورترین شاعر سده سیزده ( قرن هفتم هجری) ساخت. وی مانده عمر را در شیراز در آرامش گذراند... اروپاییان در سده هفده میلادی گلستان را شناختند و ترجمه هایی از آن به لاتینی و زبان های دیگر اروپا شد. در ژاپن نیز استاد ساوائه ئی زوء و استاد گاموء رِی ایچی این كتاب را ترجمه كردند.
۱۰- اونو موریو ایران پژوه و محقق جامعه شناسی روستایی است، وی نگاهی تازه و خواندنی به گلستان دارد. اوكه داماد استاد فقید گاموء بود، طی مقاله خود در «یادنامه استاد گاموء ری ایچی» (گاموء ری ایچی سِنسی كینن رونشو، سال ۱۹۸۷) نوشته است: «در سال ۱۹۷۸، قبل از انقلاب اسلامی، كه در تهران بودم گلستان سعدی را پیش آشنایی ایرانی كه طلبه علوم دینی بود می خواندم. ترجمه گاموء از گلستان را بارها خوانده ام... در آن سال ها حال و احساسی تازه در دل یافتم و خودرا به گاموء نزدیك تر دیدم. حالا با مردمی از روستاهای ایران آشنا و دوست شده و چندی با آنها زندگی كرده بودم و برایم پیدا می نمود كه گلستان امروز هم در فكر و دل ایرانی زنده و تازه است... توضیح و تعبیر آن طلبه ایرانی از سخن گلستان برایم گیرایی داشت. می دیدم كه درك و دریافت او از این اثر با آنچه كه گاموء داشت متفاوت است. گاموء مردی بود زاده دوره میجی (سال های سلطنت امیر میجی، از ۱۸۶۷ تا ۱۹۱۲م) و بار آمده با آیین بودا و اندیشه كنفوسیوس و با این زمینه فكری دل به سعدی بسته بود. گمان می كنم كه اندیشه و سخن سعدی خوب می تواند با اقتضای زمانه سازگار شود... حكایات گلستان مردمی پایبند امیال و شهوت و ثروت را تصویر می كند؛ كسانی كه سیاست بازی و سوداگری خوب می دانند. این دولتمردان و كاسبكاران در گلستان به سیمای مردانی میانسالند، با چهره ای سرخ و سمین. می دانیم كه سعدی تركِ دنیا و امیال این جهانی نكرد و از شور و هواهای نفسانی خود هم سخن گفته است... دیدم كه گلستان را باید به راه تازه ای بفهمم، متفاوت از شرح و تعبیری كه گاموء به دست داده است. فكر كردم كه باید ترجمه تازه ای از گلستان به ژاپنی بشود. این اندیشه و احساسم گونه ای ردّ و انكار است، همچون رفتار فرزندی نافرمان نسبت به پدر. اما (گاموء در گذشته و) دیگر كسی نمانده بود كه بخواهم به معارضه با او برآیم.
بوستان ترجمه كوریانگی
۱۱. استاد تسونه ئو كوریانگی ترجمه بوستان را در سال ۲۰۱۰ منتشر نموده است.
۱۲. كاتسوفوجی؛، پژوهشگر ممتاز، كه آثار متعدّد و علاقه اش به دو حوزه تاریخ و ادبیّات ایران و قلمرو زبان فارسی مربوط است، از دهة نخست سده بیست و یكم میلادی به ترجمه و شرح دقیقی از گلستان سعدی به زبان مادری خود رغبت یافته و بخش هایی از آنرا منتشر نموده است.
۱۳. نائومی شیمیزو: معیارهای اخلاقی در دیدگاه سعدی.
ناشر: علمی و فرهنگی ؛تهران- ۱۳۹۰ ؛ صفحات: ۲۹۵+۱۴
موضوع این كتاب بررسی دیدگاه ها و آرای «سعدی» درباره اخلاق است. هدف از تدوین این كتاب شناخت احساسات و افكار واقعی مردم كشورهای اسلامی در زندگی روزمره، كسب آگاهی از مشكلات و نحوه برخورد این مردم با مشكلات بوسیله بررسی افكار «سعدی» است.
نویسنده ژاپنی این اثر تحت تأثیر آیین اخلاقی ایرانی ها در پیش و بعد از اسلام در نوشتار خویش می كوشد نخست مفهوم اخلاق و حكمت اخلاقی را از منظر فرهنگ های گوناگون بررسی نموده و سپس معیارهای اخلاقی را از دیدگاه «سعدی» مطالعه نموده است. وی در این راستا تاریخچه دقیقی از اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوران «سعدی» را بیان كرده و ضمن معرّفی این شخصیت با توجّه به نگاشته ها و سروده های وی با تاكید بر «بوستان» و «گلستان» عقاید «سعدی» را درباره اخلاق پادشاه، مأموران پادشاهان، دانشمندان و خردمندان، عارفان و درویشان و مردم عالی شرح داده است. سپس اهمیت پند و اندرز، شرایط اندرزدهی و امر به معروف را از دیدگاه این شاعر جهانی بیان كرده است.
فهرست مطالب كتاب بدین ترتیب است: پیش گفتار؛ مقدمه؛ فصل اول: روزگار و آثار سعدی؛ فصل دوم: اخلاق پادشاهان؛ فصل سوم: اخلاق مأموران پادشاه؛ فصل چهارم: اخلاق دانشمندان و خردمندان؛ فصل پنجم: اخلاق عارفان و درویشان؛ فصل ششم: اخلاق مردم؛ نتیجه.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب