اسماعیل شهبازی مطرح كرد
ضرورت توجه به دانشنامه ها از مقاطع ابتدایی تحصیل
به گزارش بلك بلاگ اسماعیل شهبازی دانشنامه ها را به مثابه شناسنامه یك سرزمین می داند و معتقد است: باید نوعی از این آثار برای دانش آموزان مقاطع ابتدایی فراهم گردد، آن هم نه برای حفظ كردن و امتحان دادن بلكه برای این كه مطالعه كنند و بدانند كه مملكت شان چه چیزهایی دارد.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از ایسنا، مجموعه پنج جلدی «جغرافیای جامع ایران» از جانب مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی رونمایی خواهد شد، اما ارزش دانشنامه های جامع در چیست؟ گفت وگویی با اسماعیل شهبازی، استاد بازنشسته سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی که بعنوان پدر علم ترویج ایران شناخته می شود و این روزها هشتادوچهارسالگی خویش را می گذراند، درباره وضعیت تدوین دانشنامه های جغرافیایی، چرایی کم بودن این آثار و همینطور چشم انداز علم جغرافیا در ایران انجام شده است که به دنبال می آید:
وجود کتاب جامعی در حوزه جغرافیا چه اهمیتی برای کشور دارد؟
همان گونه که هر فرد شناسنامه ای دارد و خویش را با آن می شناسد و به دیگران می شناساند، کشور هم به یک شناسنامه احتیاج دارد که قاطبه مردم همان کشور و سایر نقاط جهان آنرا بشناسند. یک دایره المعارف جغرافیایی شامل همه این موارد بوده و تنها محدود به مرزها و عوارض طبیعی نیست. حتی به باور من باید نوعی از این آثار برای دانش آموزان مقاطع ابتدایی فراهم گردد آن هم نه برای حفظ کردن و امتحان دادن بلکه برای این که مطالعه کنند و بدانند که مملکت شان چه چیزهایی دارد. بنده با بیشتر از ۸۰ سال، هنوز هم وقتی به برنامه های تلویزیون می نگرم و به فرض می بینم که آبشارهای لرستان را نشان می دهد، جایی که زادگاهم بوده، به وجد می آیم و البته افسوس می خورم که چرا زودتر به این داشته ها پی نبردم. در نتیجه بخشی از اهمیت دانشنامه ها درباره شناخت است. از طرفی باید خلقیات مردم و همینطور آدب و رسوم شان مشخص و در جایی منعکس شود تا در ذهن مردم تثبیت شود.
تجربه انتشار این دست از کتاب ها در دنیا چگونه است و وضعیت آنرا در داخل کشور چگونه می بینید؟
مهم این است که این آثار چگونه در دسترس قرار بگیرد و باید دسترسی به چنین منابعی تسهیل شود. در تمام دنیا انواع و اقسام دایره المعارف ها وجود دارد و برخی هم به زبان فارسی ترجمه شده و در کتابخانه ها وجود دارد. نکته ای که باید دنبال کرد این است که چه انگیزه ای باید در افراد ایرانی وجود داشته باشد که به این کتاب ها رجوع کنند. حالا بعضی از برنامه های تلویزیونی در این حوزه صحبت می کنند اما در مقابل عطشی که برای همگان وجود دارد خیلی کم است. به هر جهت همان گونه که عنوان شد باید این موارد را در متون درسی قرار داد و الزامی باشد تا دانش آموزان به آن رجوع کنند نه برای امتحان دادن و نمره کسب کردن بلکه برای یاد گرفتن هرچه بیشتر مشخصات جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی سرزمین شان.
به نظر می آید که این کتاب ها مهجور مانده اند و انگیزه ای برای رجوع به آنها وجود ندارد، دلیل این مهجورماندگی چیست؟
مهجور ماندن چنین دست آثاری به بی علاقگی خودمان بازمی گردد؛ نمی خواهیم خودمان را بشناسیم. اگر بخواهیم خودمان، سرزمین مان، اجداد و شرایط موجود را بسنجیم، مجبور خواهیم بود که چنین منابعی را به تعداد زیاد (از لحاظ جلدهای مختلف) داشته باشیم و همینطور آنها را به سهولت در دسترس قرار داده و فقط به افراد علاقه مند اکتفا نکنیم. در نظر داشته باشید که باید علاقه را به وجود آورد و به شکل های مختلف به مردم فهماند. یک زمان مردم شناسنامه نداشتند و یا شماره آنرا به زور به یاد می آوردند اما الان به شکلی شده است که داشتن کارت ملی هم الزامی است و دسترسی به اطلاعات فردی هم با سهولت صورت می پذیرد. چنین امکانی باید برای چیزهایی که نقش شناسنامه هویتی سرزمین را دارد هم اتفاق بیفتد.
چشم انداز علم جغرافیا را در ایران چگونه می بینید و چه سفارش ای دارید؟
از جهاتی می بینم برخی افراد کارهایی کرده اند و رشته هایی همچون جغرافیا و برنامه ریزی توسعه روستایی بوجود آمده است، این خیلی خوب است اما یادتان باشد که فقط نباید به جرافیا پرداخت، جغرافیا همراه با تاریخ است و هر عصر و زمان تاریخی دارد. از همین جا باید اظهار داشت که نیاز است مجموعه دایرة المعارف اسلامی به تاریخ از منظر شخصیت ها هم توجه کند، افرادی که الزاما مشهور نیستند. مثلا در زمینه آفات و بیماری گیاهان ما شخصیت های بسیاری را از صد سال قبل تابحال داریم اما هیچ جا نامی از آنان منعکس نشده است. امکان دارد یک تاریخ دان و جغرافی دان را مردم به خوبی بشناسند اما از کسانی که در صد سال گذشته درباره بیماری های گیاهی و دامی کارکرده اند جز در محافل خاص مربوط به رشته خودشان، در جایی دیگر نامی برده نشده است. چرا ما نباید در زمان حیات، این افراد را بشناسیم؟ ازاین رو بسیار جا دارد که به شخصیت های اثرگذار و کمترشناخته شده در زمینه های کشاورزی، صنعتی و آبخیزداری که با حیات ما سروکار دارد هم پرداخته شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب